W obszarze pracy sezonowej pojawił się nowy rodzaj umowy – umowa o pomocy przy zbiorach.
Razem z nowelizacją Ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników oraz niektórych innych ustaw, został wprowadzony nowy rodzaj umowy, na podstawie której rolnicy będą mogli zatrudniać pomocników. Rozszerzono także definicję wypadku w rolnictwie.
Przed nowelizacją, rolnicy w szczycie sezonu zatrudniali pracowników na umowy o dzieło lub „na czarno”. Należy zauważyć, że większość osób zatrudnionych przy zbiorach pochodziło z Ukrainy. Praca świadczona przez nich „na czarno” była po prostu nielegalna, a zatrudnienie w oparciu o umowę o dzieło nie dawała im żadnego prawa do przyszłych świadczeń a także pozbawiała bezpłatnego leczenia.
Sejm wprowadził nowe przepisy do obowiązującej Ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników oraz niektórych innych ustaw, określając datę wejścia w życie na 18 maja 2018 r.
W wyniku tego, już w tym sezonie, rolnicy mogą zatrudniać pomocników do prac przy zbiorach na podstawie nowego typu umów. Są one nowym rodzajem umowy cywilnoprawnej.
Umowa o pomocy przy zbiorach – nowy rodzaj umowy cywilnoprawnej
W umowie zawsze występują dwie strony:
- pomocnika rolnika, który zobowiązuje się do świadczenia pomocy przy zbiorach produktów rolnych, a także pozostałych ziół i roślin zielarskich, zwanych dalej „chmielem, owocami, warzywami, tytoniem, ziołami i roślinami zielarskimi”, w określonym miejscu w gospodarstwie rolnika i przez określony czas
- rolnika zobowiązanego do zapłaty umówionego wynagrodzenia za świadczoną pomoc.
Mając na myśli produkty rolne ustawodawca wymienił te, które należą do sektora, o którym mowa w art. 1 ust. 2 lit. f, i oraz n rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1308/2013 z 17 grudnia 2013 r. ustanawiającego wspólną organizację rynków produktów rolnych oraz uchylającego rozporządzenia Rady (EWG) nr 922/72, (EWG) nr 234/79, (WE) nr 1037/2001 i (WE) nr 1234/2007 (Dz. Urz. UE L 347 z 20.12.2013, str. 671, z późn. zm.)
Pomoc przy zbiorach chmielu, owoców, warzyw, tytoniu, ziół i roślin zielarskich obejmuje następujące czynności:
- zbieranie chmielu, owoców, warzyw, tytoniu, ziół lub roślin zielarskich;
- usuwanie zbędnych części roślin;
- klasyfikowanie lub sortowanie zerwanych lub zebranych chmielu, owoców, warzyw, tytoniu, ziół lub roślin zielarskich, lub wykonywanie innych czynności mających na celu przygotowanie chmielu, owoców, warzyw, tytoniu, ziół lub roślin zielarskich do transportu, przechowywania lub sprzedaży lub związanych z pielęgnowaniem i poprawą jakości plonów.
Umowa o pomoc przy zbiorach jest umową osobistego świadczenia pracy – pomocnik rolnika jest obowiązany do osobistego świadczenia pomocy przy zbiorach chmielu, owoców, warzyw, tytoniu, ziół i roślin zielarskich (nie może zlecać wykonywania tej pracy innym osobom jako podwykonawcom)..
Umowa o pomocy – niezbędne warunki
Umowa musi zostać zawarta na piśmie, przed rozpoczęciem świadczenia pomocy przy zbiorach chmielu, owoców, warzyw, tytoniu, ziół i roślin zielarskich.
W umowie strony muszą obligatoryjnie określić:
- zakres czynności wykonywanych na podstawie tej umowy przez pomocnika rolnika;
- dzień rozpoczęcia świadczenia pomocy przy zbiorach chmielu, owoców, warzyw, tytoniu, ziół i roślin zielarskich, jeżeli jest on inny niż dzień zawarcia umowy o pomocy przy zbiorach.
Wykonywanie czynności przez pomocnika rolnika nie stanowi zatrudnienia w rozumieniu Kodeksu pracy. W zakresie nieuregulowanym w rozdziale 7a, do umowy o pomocy przy zbiorach stosuje się przepisy Kodeksu cywilnego.
Okres umowy oraz osoba pomocnika
Przed zawarciem umowy o pomocy przy zbiorach, pomocnik rolnika musi złożyć oświadczenie o liczbie dni w danym roku kalendarzowym, przez jakie świadczył pomoc przy zbiorach chmielu, owoców, warzyw, tytoniu, ziół i roślin zielarskich, na podstawie umów o pomocy przy zbiorach zawartych z innymi rolnikami.
Jeden pomocnik rolnika może zawrzeć kilka umów z różnymi rolnikami ale łączny czas świadczenia pomocy przy zbiorach chmielu, owoców, warzyw, tytoniu, ziół i roślin zielarskich na podstawie umów o pomocy przy zbiorach nie może przekroczyć 180 dni w roku kalendarzowym.
Sposób wypowiedzenia umowy
Każdej ze stron umowy o pomocy przy zbiorach przysługuje prawo wypowiedzenia umowy. Umowa ulega rozwiązaniu z upływem dnia, w którym została wypowiedziana, chyba że strony w umowie postanowiły inaczej.
Narzędzia do wykonywania pracy przez pomocnika rolnika
Rolnik jest obowiązany do zapewnienia pomocnikowi rolnika odpowiednich narzędzi niezbędnych do świadczenia pomocy przy zbiorach chmielu, owoców, warzyw, tytoniu, ziół i roślin zielarskich.
Umowy będą podlegały obowiązkowym składkom ZUS
Rolnik jest zobowiązany na mocy Ustawy do opłacania za pomocnika składki na ubezpieczenie wypadkowe oraz składkę zdrowotną.
Obecnie wysokość składki zdrowotnej wynosi 142,48 zł, a wypadkowej 42 zł. Zatem łączne obciążenie dla rolnika z tytułu umowy trwającej cały miesiąc wyniesie około 184 zł.
Przy umowach na okresy krótsze od miesiąca kalendarzowego, składka na ubezpieczenie wypadkowe powinna być liczona proporcjonalnie do ilości dni przepracowanych przez pracownika sezonowego, ale składkę zdrowotną zawsze należy opłacić w stałej miesięcznej wysokości.
Umowa o pomocy, a kwestie podatkowe
Pomocnik rolnika będzie musiał rozliczyć się z podatku od osiągniętych dochodów w kraju, którego jest obywatelem. Rolnik nie pobiera zaliczek na podatek dochodowy od wypłaconego wynagrodzenia z tytułu pomocy przy zbiorach.
Nowa, rozszerzona definicja wypadku
Zmiana przepisów wprowadziła rozszerzoną definicję wypadku w rolnictwie.
W przypadku pomocnika rolnika za wypadek przy pracy rolniczej uznaje się nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną, które nastąpiło podczas wykonywania przez pomocnika rolnika czynności określonych w umowie o pomocy przy zbiorach.